Dojenie jest sztuką – ale taką, której można się nauczyć. Każdy dojarz powinien wiedzieć, co i kiedy należy robić. Każda krowa powinna być prawidłowo wydojona, niezależnie od tego, kto pracuje tego dnia w hali udojowej.
Dobre procedury doju pomagają utrzymać pod kontrolą liczbę przypadków mastitis i ograniczają przenoszenie czynników zakaźnych. Ale to działa tylko wtedy, gdy wszyscy pracownicy przestrzegają tego samego standardowego protokołu dojenia.
Każda hodowla powinna stosować określone protokoły dojenia i wykorzystywać je do szkolenia dojarzy. Wszyscy dojarze powinny działać dokładnie tak samo. Rutyny doju mogą się różnić w poszczególnych hodowlach ze względu na różną konfigurację hali udojowej.
Oprócz optymalnej higieny, dobra rutyna doju powinna obejmować:
- Optymalny przepływ mleka i zasadę 60 sekund.
- Dobre procedury operacyjne dotyczące przerw.
- Dobre procedury operacyjne dotyczące oddzielania mleka.
- Opinie dojarzy.
Optymalny przepływ mleka i zasada 60 sekund
Manipulowanie strzykiem poprzez przedzdajanie mleka i jego czyszczenie powoduje uwolnienie oksytocyny z mózgu, co ostatecznie doprowadza do skurczenia się pęcherzyków mlecznych i wypływu mleka. Ponieważ dotarcie hormonu do wymienia zabiera od 60 do 90 sekund, założenie aparatu we właściwym momencie, wywoła dobry wypływ mleka, przy czym 50% mleka zostanie oddane w ciągu pierwszych 2 minut.
Najpierw należy dokonać przedzdoju i bardzo dokładnie oczyścić końcówki strzyków czystym ręcznikiem lub jednorazowym papierowym ręcznikiem. Strzyki i wymię należy masować przez co najmniej 15 sekund.
Dzięki przestrzeganiu tej 60-sekundowej zasady, etap ściągnięcia mleka z pęcherzyków, płynnie przejdzie w etap opróżnienia zatok z mleka. Wymię będzie wydojone szybciej, w krótszym czasie, zmniejszając ryzyko uszkodzenia zwieracza strzyku i pojawienia się mastitis.
Założenie aparatu udojowego w odpowiednim momencie zmniejszy nacisk na strzyk i skróci czas doju.
Reguła 60 sekund może być wykorzystana do wstępnego przygotowania kilku krów w rzędzie, by następnie wrócić do pierwszej krowy i rozpocząć zakładanie aparatów udojowych w tej samej kolejności. Dotykając każdej krowy upewnij się, że masz czyste ręce!
Złe przygotowanie lub zaburzone wydzielanie oksytocyny spowoduje dwumodalny wypływ mleka. Po wydojeniu wolnego mleka z zatok wymienia, zmniejsza się przepływ mleka. Po krótkiej chwili przepływ zostanie wznowiony, napędzany przez oksytocynę wyzwalaną przez proces dojenia. Powoduje to okres pustego doju podczas którego na końcach strzyków panuje wysokie podciśnienie. Doprowadzi to również do pojawienia się większej ilości resztek mleka po zdjęciu aparatu udojowego. Ponieważ pustodój jest dla krów nieprzyjemny a nawet bolesny, mogą one próbować zrzucić aparat udojowy.
Dobre ułożenie aparatu udojowego i prawidłowe przypięcie kubka strzykowego zapewnia równomierne wydojenie krowy. Prowadnice rurkowe pomagają zapewnić prawidłową pozycję aparatu. Jeśli wszystko jest w porządku, krowy pozostaną spokojne.
Dla optymalnego zdrowia strzyków i wydajności mlecznej, aparaty udojowe powinny być odłączane, gdy przepływ mleka spadnie poniżej 0,5 l/min. Automatyczne zdejmowanie aparatów udojowych zapobiega nadmiernemu pustodojowi. Gdy przepływ mleka spadnie poniżej ustalonego poziomu, aparat udojowy zostaje odłączony, co zapobiega niepotrzebnemu naciskowi na wymię. Ustawienia automatycznego zdejmowania aparatu udojowego powinny być wykonane przez specjalistę.
Przy ręcznym zdejmowaniu aparatu udojowego należy najpierw wyłączyć podciśnienie aparatu, a następnie zdjąć aparat. Można to zrobić wpuszczając jednocześnie trochę powietrza. Po doju należy obejrzeć strzyki i wymię.
Jak oceniać końcówki strzyków i co oznaczają zmiany chorobowe?
Dój bardzo obciąża strzyk i może spowodować jego lekki obrzęk. Strzyki potrzebują około 8 godzin, aby wrócić do normy. Dobra dojarka oraz technika doju sprawi, że strzyki będą miękkie, suche, różowe i bezbolesne po wyjęciu z kubka udojowego.
Dobre procedury operacyjne w hali udojowej
Zdojenie pierwszych strug mleka, usunie bogate w zarazki i komórki somatyczne mleko znajdujące się w dolnych zatokach wymienia i strzyku, tak aby nie trafiło ono do zbiornika. Przedzdajanie będzie również stymulować wypływ mleka.
Przedzdajanie pozwala również na wczesne wykrycie nowych przypadków mastitis. Dlatego ważne jest, aby robić to w sposób higieniczny, np. w dedykowanym kubku z wbudowanym filtrem pozwalającym wykryć skrzepy mleka lub krwi.
Krowy ze zmienionym chorobowo mlekiem muszą być wyraźnie oznaczone, a wszyscy dojarze powinni wiedzieć, jak z nimi postępować.
Krowy z wysoką liczbą komórek somatycznych oraz krowy z klinicznym mastitis przenoszą w swoim mleku patogeny stanowiąc w ten sposób zagrożenie dla innych krów. Dobre protokoły doju powinny zmniejszyć to ryzyko. Po udoju takich krów należy zdezynfekować aparat udojowy, aby zabić wszelkie pozostałe bakterie. Można to zrobić przy pomocy gorącej wody (> 80 °C).
Dobre procedury operacyjne dotyczące przerw
Ponieważ krowy łatwo ulegają stresowi, w przypadku jakichkolwiek zakłóceń w rutynie doju, nie należy ich niepokoić. Wszyscy dojarze powinni wiedzieć, jak radzić sobie z przerwą w doju – czy to ze zrzuconym aparatem udojowym, czy z piszczącym kubkiem udojowym, czy z krową oddającą zmienione chorobowo mleko – i spokojnie kontynuować rutynę doju.
Gdy wszystkie aparaty udojowe zostaną założone, dojarz może zająć się zaistniałym problemem i go rozwiązać.
Informacje zwrotne od dojarzy
Po doju dojarze powinni rutynowo sprawdzać filtry. Czysty filtr jest oznaką dojarza dbającego o szczegóły. Jeśli przeoczono krowę z klinicznym mastitis, filtr zostanie zabrudzony. Jeśli filtry są brudne, oznacza to, że dojarze potrzebują dodatkowych szkoleń.
Dojarze powinni nosić okulary, jeśli potrzebują ich do czytania! W przeciwnym razie prawdopodobnie przeoczą małe skrzepy.
Innym cennym źródłem informacji zwrotnej dla dojarzy jest raport mleczny z urządzenia udojowego. Procent mleka w pierwszych dwóch minutach jest najważniejszym wskaźnikiem wydajności. Powinien wynosić 50% lub więcej.
Czy wiesz?
Dobrze przeprowadzony udój to 50% sukcesu dla zdrowia wymienia. Nie jest więc zaskoczeniem, że u dobrego dojarza przypadki mastitis u krów występują rzadziej, a czas doju jest krótszy.
Trzy filary udanego doju to:
- czystość oraz komfort krowy
- doskonałe procedury dojenia
- urządzenia udojowe w pierwszorzędnym stanie technicznym