Celem doju jest: „pozyskiwanie doskonałej jakości mleka jako bezpiecznego produktu żywieniowego dla człowieka oraz utrzymanie każdej krowy i jej wymienia w zdrowiu i komforcie”.
Trzy filary udanego doju to:
- czystość oraz komfort krowy
- doskonałe procedury dojenia
- urządzenia udojowe w pierwszorzędnym stanie technicznym
Czujące się komfortowo krowy dają więcej mleka
Stres spowodowany pobudzeniem i ekscytacją ma negatywny wpływ na uwalnianie oksytocyny i na sekrecję mleka. Zmniejsza to wydajność mleczną i zwiększa ryzyko wystąpienia mastitis.
Wizyty w hali udojowej powinny być dla krów doświadczeniem spokojnym, bezstresowym i komfortowym. Krowy słyszą, widzą i czują pobudzenie innych krów, a także pamiętają nieprzyjemne momenty z poprzednich wizyt. Dotyczy to również stanowisk, które są zbyt małe dla większych krów.
Stresujące doświadczenia sprawią, że krowy niechętnie będą przychodzić do hali udojowej.
Zbyt duże zagęszczenie zwierząt też może okazać się negatywnym doświadczeniem.
Poczekalnia powinna być dobrze oświetlona i dobrze wentylowana. Dojarze powinni spokojnie zebrać krowy.
Krowy powinny również spokojnie i bez wahania opuszczać halę udojową. Przeszkody, takie jak śliskie podłogi, stopnie w górę i w dół, ciasne zakręty, błyszczące powierzchnie lub inne krowy blokujące przejście, opóźnią wyjście krów. Jeśli dojarze zareagują na takie sytuacje krzykiem, hałasowaniem lub uderzaniem krów, wszystkie zwierzęta doznają stresu, także te znajdujące się w hali udojowej i w poczekalni.
Czystość zaczyna się w oborze
Jak mówi angielskie powiedzenie „Czystość jest jedną z największych cnót”. Dotyczy to szczególnie hodowli bydła mlecznego. Brudne krowy są oznaką brudnego otoczenia o wysokiej presji infekcyjnej. Brudne, owłosione wymiona nie mogą być dojone w sposób higieniczny i stanowią potencjalne źródło infekcji dla innych krów.
Wilgoć i brud na wymieniu mogą pochodzić z dwóch źródeł: podłóg i chodników oraz miejsc odpoczynku.
Czyste i suche podłogi oraz chodniki zapewnią czyste wymiona, a także zmniejszą ryzyko wystąpienia problemów z racicami.
Miejsca odpoczynku i boksy powinny być suche i dobrze wyścielone. Mokre powierzchnie to nie tylko źródło zanieczyszczeń, ale również powód do stresu dla krowy, ponieważ będzie ona wolała czyste i suche legowisko. Spowoduje to, że zwierzę pozostanie w pozycji stojącej, zwiększając ryzyko pojawienia się problemów z racicami.
Długie włosy na wymieniu przyciągają brud i kurz. Włosy z wymion należy usuwać przez strzyżenie dwa do trzech razy w roku.
Zobacz kartę oceny higieny krów
Optymalna higiena wymienia: więcej niż tylko zanurzenie
Higieniczny dój jest nie tylko ważny dla bezpieczeństwa żywnościowego konsumenta, ale zapobiega również przenoszeniu patogenów między krowami.
Dobra higiena wymion w dojarni zaczyna się od stosowania rękawic do dojenia, manipulowania czystymi strzykami i zastosowania poudojowej kąpieli strzyków. Wstępne zanurzenie jest opcjonalne.
Zdjęcie: Brudne ręce
Higiena rąk jest niezbędna w hali udojowej. Patogeny mastitis takie jak gronkowce uwielbiają kolonizować ręce dojarzy.
Rękawice do dojenia
Dojarze mogą przenosić na swoich rękach – od jednej krowy do drugiej – ślady mleka – potencjalnie zawierające patogeny mastitis. Patogeny mastitis takie jak gronkowce uwielbiają kolonizować ręce dojarzy!
Noszenie rękawic zmniejszy to ryzyko. Rękawice są też łatwiejsze do czyszczenia metodą natryskową. Poza tym, dojarze powinni regularnie myć i dezynfekować ręce, w szczególności po dojeniu krowy z wysoką liczbą komórek somatycznych.
Czyste strzyki
Brudne wymiona i strzyki należy umyć i wysuszyć. Szczególnie ważne jest ich dobre wysuszenie, ponieważ w przeciwnym razie rozpuszczony brud spływa na koniec strzyku – czyli dokładnie tam, gdzie nie powinien! Mokre strzyki powodują również podnoszenie się kubków na strzykach, co zwiększa obciążenie strzyków. Mogą się też zsuwać i wciągać brud, wraz z bakteriami.
Podczas osuszania wymienia należy używać jednorazowych ręczników papierowych lub jednego ręcznika z tkaniny na krowę, aby uniknąć przenoszenia bakterii z jednego zwierzęcia na drugie.
Poudojowa kąpiel strzyków
Po dojeniu zwieracz strzyku pozostaje przez pewien czas otwarty. Dlatego też strzyki powinny być dezynfekowane po każdym doju, aby zabić bakterie pozostające na skórze wokół otworu strzykowego.
Płyny do kąpieli strzyków powinny zawierać środek dezynfekujący, taki jak jodyna, chlorheksydyna lub kwas mlekowy. Bez środka dezynfekującego kąpiel strzyków nie ma sensu, a nawet może przenosić infekcje wymienia.
Płyny do kąpieli strzyków powinny zawierać również środek pielęgnujący skórę, dzięki czemu strzyki będą miękkie i elastyczne. Ma to szczególne znaczenie zimą, zwłaszcza przy ściółce która wysusza skórę strzyków. Miękki, elastyczny strzyk jest lepiej chroniony przed mechanicznym działaniem dojarki oraz przed czynnikami wywołującymi mastitis.
W celu zapewnienia skuteczności kąpieli ważne jest, aby zanurzyć strzyki wystarczająco głęboko – przynajmniej do połowy. Podczas natryskiwania należy dotrzeć do wszystkich stron strzyku. Ponieważ nie jest to łatwe, zanurzanie w kąpieli uważa się za bardziej niezawodne niż natryskiwanie.
Ponieważ strzyk pozostaje otwarty nawet przez godzinę po doju, hodowcy powinni zapewnić świeżą paszę po doju, aby krowy pozostały w pozycji stojącej i co ważniejsze, krowy po doju powinny zawsze wracać do czystego i suchego otoczenia.