Onze vorige blog: ‘De drie pijlers van succesvol melken’ ging over correct melken.
Maar wat te doen als er iets misgaat? Wat als een koe haar melkstel aftrapt of als tijdens de routine een klonter gevonden wordt?
Gouden regel: een begonnen melkronde mag niet worden verstoord. Wanneer een routine voor melkstelaanhechting wordt gestart, mag deze niet worden onderbroken. De andere koeien moeten ongestoord en volgens de routines gemolken worden. Als het probleem eerst aangepakt wordt, zal dit een vertraging veroorzaken en de doorloop verstoren. Dit kan stresserend zijn voor de andere koeien.
- De drie pijlers van succesvol melken
- Het opzetten van een effectief behandelingsprotocol voor mastitis
Alles wat fout kan gaan, zal fout gaan.
(Wet van Murphy)
Situaties die de melkroutine kunnen verstoren:
- Een koe met afwijkende melk
- Een gemerkte koe
- Een speenbeker die lucht zuigt
- Een koe die het melkstel aftrapt
1. Een koe met afwijkende melk
Afwijkende melk heeft een andere kleur en/of consistentie, zoals melk of bloedstolsels. Om afwijkende melk te herkennen, moeten melkers elke koe voormelken. Zo kan mastitis vroegtijdig worden opgespoord.
Bij een goede voorbereiding en het masseren van de uier tijdens het voormelken heeft de melker informatie binnen handbereik. Gezwollen, pijnlijke uiers kun je gemakkelijk voelen, net zoals stolsels die door het speenkanaal lopen.
Als er afwijkende melk wordt waargenomen, moet de melker het systeem onmiddellijk instellen op melkscheiding voor die koe. Daarna moet hij zijn handen schoonmaken en ontsmetten en de melkronde afmaken.
Pas als de laatste koe in de melkronde aangesloten is, moet de melker teruggaan naar de probleemkoe en het bedrijfsprotocol volgen. Elke melkstal moet een duidelijk protocol hebben voor de behandeling van koeien met afwijkende melk. Het protocol moet eenvoudig en duidelijk zijn, zodat elke melker precies weet wat hij moet doen, bijvoorbeeld een melkmonster nemen en de koe merken.
- Hoe stel je een goed mastitisbehandelplan op
- Melkmonsters: de sleutel tot de aanpak van mastitis
- Een melkmonster op de juiste manier nemen
Koeien met afwijkende melk moeten zo snel mogelijk worden geïdentificeerd.
Voorbeeld van een protocol voor koeien met afwijkende melk
| Protocol Een koe met afwijkende melk | ||
| Controleer op merktekens en check het berichtenbord | ||
| 1. | Is de koe gemerkt? | Verse koeien, koeien die aandacht of behandeling nodig hebben, moeten worden gemerkt |
| JA, de koe is gemerkt: | ||
| 1. | Verse koe | Scheid haar melk |
| 2. | Koe die aandacht nodig heeft | Controleer het berichtenbord. Behandel volgens het behandelingsplan. |
| 3. | Koe met mastitis | Controleer het berichtenbord. Behandel volgens het behandelingsplan. |
| 4. | Koe waarvan de melk gescheiden moet worden | Behandel en merk haar als een koe met mastitis. Controleer de reden voor de melkscheiding. |
| Nee, de koe is niet gemerkt (nieuw geval): | ||
| 1. | Merk de koe | Zorg voor een merksysteem: stiften, tape, melkmachine, enz. |
| 2. | Controleer haar op mastitis | Gebruik de beslisboom voor acute mastitis |
| 3. | Bloed in de melk | Scheid de melk. Schrijf de informatie op het berichtenbord voor de volgende melkbeurt. |
| 4. | Colostrum | Scheid de melk. Schrijf de informatie op het berichtenbord voor de volgende melkbeurt. |
| 5. | Onduidelijk | Scheid de melk. Schrijf de informatie op het berichtenbord voor de volgende melkbeurt. |
2. Een gemerkte koe
Gemerkte koeien vereisen speciale aandacht en moeten apart worden gemolken, idealiter na de rust. Dit geeft de melker tijd en rust om zich te concentreren en goed werk te leveren. Het vermindert ook de overdracht van bacteriën op gezonde koeien.
Bedrijven hebben verschillende systemen voor het scheiden van melk van koeien met afwijkende melk of koeien die een behandeling ondergaan. Het belangrijkste is dat hun melk niet in de bulktank terechtkomt.
Wanneer de melker in de melkronde geconfronteerd wordt met een gemerkte koe, moet hij het systeem instellen op melkscheiding voordat hij naar de volgende koe gaat. Dit neemt ongeveer evenveel tijd in beslag als het melken van de koe, waardoor de melkroutine niet wordt verstoord. Het vermindert ook het risico dat er melk in de tank terechtkomt.
De eenvoudigste manier om koeien te merken is met een pootband. Voor onmiddellijke herkenning kan ook de uier worden gemerkt (stift of spray). Merk koeien die aandacht nodig hebben altijd aan beide kanten. De kleuren en het aantal pootbanden kunnen ook worden gebruikt als informatiesysteem.
Elke melker moet weten wat hij moet doen met een gemerkte koe en de protocollen moeten duidelijk zichtbaar zijn in de melkstal.
=>Hoe stel je een goed mastitisbehandelplan op
3. Een speenbeker zuigt lucht aan
Melkstellen die lucht aanzuigen moeten onmiddellijk bekeken worden omdat dit mastitis kan bevorderen.
Als de melker hoort dat een melkbeker lucht aanzuigt, moet hij naar de koe gaan en het probleem snel oplossen, en dan teruggaan om de melkronde af te maken. Als het oplossen van het probleem meer dan 15 seconden in beslag neemt moet de melker het melkstel losmaken, zijn melkronde afmaken en later terugkomen om het melkstel opnieuw aan te sluiten.
Een speenbeker die lucht aanzuigt, moet onmiddellijk aandacht krijgen, omdat dit mastitis bevordert, want als het vacuüm bij de andere spenen plots vermindert, vergroot het risico dat er melk van de ene speenbeker naar de andere stroomt. Door vacuümschommelingen kunnen zelfs druppels melk in de speen worden gezogen – samen met eventuele bacteriën.
Als veel speenvoeringen lucht aanzuigen, moet het melkproces nagekeken worden. Daar kunnen vele redenen voor zijn, bijvoorbeeld: te kleine spenen, te grote tepelvoeringen of onvoldoende vacuüm. Deze situaties moeten worden aangepakt door getrainde melkers.
4. Een koe die het melkstel aftrapt
Moet er onmiddellijk aandacht besteed worden aan een melkstel dat afgetrapt wordt of niet?
Als een melkstel wordt afgetrapt, moet de melker beslissen: laat ik het staan en pak ik het later aan of ga ik er meteen heen?
Als het melkstel lucht aanzuigt en/of als de koe in paniek is, moet de melker er snel heen om de luchtstroom te stoppen en het melkstel op een veilige plaats te zetten. Dan moet de melker eerst de melkronde afmaken. Pas daarna mag de melker het melkstel schoonmaken en weer aan de koe bevestigen.
Een koe kan het melkstel aftrappen om verschillende redenen, het is een teken van pijn en/of irritatie of ongemak. Koeien kunnen om verschillende redenen geïrriteerd raken tijdens het melken.
De belangrijkste redenen zijn pijnlijke spenen omdat de melkmachine niet goed werkt. Grove, versleten speenvoeringen en een overmatig vacuüm kunnen een slechte speenconditie en hyperkeratose aan de speenpunten veroorzaken.
Spenen kunnen ook pijnlijk zijn door mastitis, blaren, vertrapte spenen of chemische irriterende stoffen zoals die van voetbaden, kalk en ontsmettingsmiddelen.
Het te laat afnemen van een melkstel kan eveneens irritatie veroorzaken.
Vliegen kunnen een oorzaak zijn van irritatie, vooral in de zomer. Ventilatoren in de melkstal verbeteren de luchtstroom, verminderen het risico van hittestress en verminderen het aantal vliegen.
Zwerfspanning in de melkstal kan een oorzaak zijn van irritatie. In dat geval zullen meerdere koeien plotseling tegelijkertijd het melkstel aftrappen. Of slecht uitmelken of een wisselende melkproductie en melktijd vertonen. Als het probleem aanhoudt, kunnen koeien angstig worden en met tegenzin de melkstal binnengaan.
Aftrappen kan ook aangeleerd gedrag zijn. Dit is typisch in melkstallen waar de koeien wat krachtvoer krijgen voordat het melkstel opnieuw wordt aangesloten.
Ruwe of ongeduldige melkers kunnen eveneens voor irritatie zorgen bij koeien. Koeien zijn zeer gevoelig voor stress, daarom is het belangrijk dat melkers rustig en efficiënt werken.