De drie pijlers van succesvol melken zijn: schone / comfortabele koeien, uitstekende melkroutines / goed werkende melkapparatuur en orde in de melkstal.

Het doel is de speenpunten te beschermen en het risico te verminderen dat mastitisverwekkers in de uier terechtkomen.

Een gezonde, goed functionerende speenpunt en melkmachine zijn essentieel om ziekteverwekkers buiten te houden. Als de negatieve druk te hoog is, wordt het melken pijnlijk voor de koe, wat leidt tot een slechtere melkafgifte, inclusief het aftrappen van het melkstel.

Het risico op uierpathogenen, afkomstig uit de omgeving of van besmette uiers van andere koeien, kan worden beperkt door een optimale hygiëne en een goede melkprocedure.

Tot slot zorgen goede melkroutines ervoor dat koeien niet terughoudend zijn om de melkstal in te gaan en dat de melktijden zo kort mogelijk zijn. Dit maakt het melken aangenamer voor de melkers.

Voormelken moet deel uitmaken van elke goede melkroutine, omdat het de sterkste en krachtigste stimulans is voor het laten schieten van de melk (afgifte van oxytocine). Eerst moet de voormelk worden afgetapt en moeten de speenpunten perfect worden schoongemaakt met een schone of papieren doek. Aangezien het 60 tot 90 seconden duurt voordat het hormoon de uier bereikt, zal een goed getimede aanhechting van het melkstel een goede melkstroom op gang brengen. De uier wordt sneller en in kortere tijd uitgemolken, waardoor de kans op beschadiging van de speenopening en mastitis afneemt.

Voormelken of strippen maakt het ook mogelijk om klinische mastitis vroegtijdig op te sporen.

Voormelken houdt echter een zeker risico in voor de verspreiding van infecties (besmettelijke ziekteverwekkers) van de ene koe naar de andere. Dit risico moet worden beperkt door hygiënische melkprocedures: houd uw vingers schoon, gebruik melkershandschoenen, voormelkbekers, enz.

Een bedrijfsbehandelplan voor mastitis geeft je de zekerheid dat je elk klinisch mastitis geval optimaal behandelt, met de beste slaagkans.

Vraag uw dierenarts er één voor u op te stellen, en vraag om training voor uzelf en uw medewerkers op het bedrijf te organiseren.

Dit hangt zowel af van de status van de koe (en haar uier) als van de betrokken ziekteverwekker. Als de koe ziek en/of pijnlijk is, heeft ze behandeling en goede verzorging nodig. Uw dierenarts zal waarschijnlijk een ontstekingsremmende behandeling geven om de zwelling en de ontstekingsreactie te verminderen en de pijn te verzachten. U kunt de zwelling helpen verminderen door het getroffen kwartier frequent en volledig uit te melken. Zorg ervoor dat de koe kan drinken, eten en rusten zoveel als nodig.

Om erachter te komen welke ziekteverwekker de mastitis heeft veroorzaakt – en of die nog steeds actief is in het getroffen kwartier – moet een melkmonster worden genomen voor bacteriologisch onderzoek. Doe dit vóór een eventuele antibioticabehandeling!

Als er een bedrijfsbehandelplan is, volg dan de behandeling die in het plan is vastgelegd. Er moeten regelmatig melkmonsters worden genomen om het behandelplan te beoordelen en bij te werken.

Dit hangt af van een aantal factoren, waaronder de waarde van de koe en het risico op genezing, leeftijd of pariteit, geschiedenis van hoog SCC en/of klinische mastitis, aantal getroffen kwartieren en de betrokken ziekteverwekker.

In het algemeen geldt: ernstige klinische mastitis moet onmiddellijk worden behandeld, milde en matige gevallen worden behandeld afhankelijk van de betrokken ziekteverwekker. Volg het eventuele bedrijfsbehandelplan.  Subklinische mastitis wordt best behandeld tijdens de droogstand.

Ten eerste is het belangrijk te weten hoe groot het probleem is, of het plaatselijk of verspreid is, of het chronisch is of niet, en welke groep dieren het meest getroffen is. Een beslissingsdiagram kan helpen bij een systematische aanpak.

Een eerste stap is het verminderen van de infectiedruk op het bedrijf . Vraag uw dierenarts om een effectief bedrijfsbehandelplan voor mastitis op te stellen en voer een dynamische (‘natte’) melkbeoordeling uit om te controleren of de melker en de melkmachine goed werken. Zo kunnen ook andere factoren die van invloed zijn op de uiergezondheid worden beoordeeld, zoals: stalhygiëne, voeding en de algemene gezondheid van de koeien. Zorg ervoor dat u doelen stelt en controleer uw vooruitgang.

Zeker weten! Als u niet alle klinische gevallen registreert, hebt u geen idee van de werkelijke situatie op kuddeniveau. Niet alleen kunt u dan geen actie ondernemen op kuddeniveau, maar u weet ook niet wat de kosten daarvan zijn – inclusief de gemiste melkproductie.

Hetzelfde geldt op koeniveau: zonder registratie van de klinische gevallen van mastitis weet u niet of een bepaalde koe eerder mastitis heeft gehad.  Informatie die u nodig hebt om optimale beslissingen te nemen over de behandeling van droge koeien, de behandeling van een klinisch geval en het ruimen.

Het nemen van een melkmonster voor bacteriologisch onderzoek en het bepalen van het antibiogram helpt bij het instellen van de beste behandeling voor die individuele koe. Leer hoe u op de juiste manier een melkmonster neemt.

Op bedrijfsniveau zal het testen van melkmonsters u een betrouwbaar inzicht geven in de mastitisverwekkers die op uw bedrijf een rol spelen, helpen bij het nemen van beslissingen en het focussen op de preventieve maatregelen. Het testen van melkmonsters is noodzakelijk voor de dierenarts om een op maat gemaakt bedrijfsbehandelplan op te stellen.

Het nemen van melkmonsters is de sleutel tot mastitiscontrole. Leren hoe je op de juiste manier melkmonsters neemt is belangrijk. Neem melkmonsters in geval van: klinische mastitis, een hoog celgetal of bij het opstellen van een bedrijfsbehandelplan. Neem bij een vermoeden van mastitis altijd een monster vóór dat u gaat behandelen.

Dit is een geweldige vraag! Er zijn een paar regels waar je je aan moet houden:

1. Het bedrijfsbehandelplan dat u op de muur of kast van de opslagruimte aanbrengt – bepaalt welke geneesmiddelen u op de boerderij mag hebben.
2. Bewaar alles op één centrale plaats, vermijd meerdere plaatsen waar geneesmiddelen worden bewaard.
3. Zorg ervoor dat de opslagruimte schoon en goed verlicht is, zodat u een goed overzicht hebt op uw voorraad.
4. Pas de regel “first in first out” toe, en open pas een nieuw product als het oude op is. Respecteer de houdbaarheidsdata en schrijf de openingsdatum op de fles en/of verpakking. Zet de nieuwste producten achteraan.
5. Maak de opslagruimte eens per maand schoon en gooi oude producten weg.  Bestel tijdig materiaal zoals handschoenen en reageerbuisjes.

Beddingmateriaal is een belangrijke bron van mastitisverwekkers, aangezien de speenpunten in contact komen met de bedding wanneer de koe rust.

Volgende (omgevings)mastitisverwekkers kunnen voorkomen in bodembedekking: Streptococcus uberis, E. coli, Klebsiella.

De beste manier om de infectiedruk van het strooisel te beperken in vrijloopstallen is om de stallen 4x per dag te controleren, te onderhouden en te verversen. Zorg voor een droge laag in het gebied waar de uier ligt: verwijder nat en vuil strooisel, voeg indien nodig droog strooisel toe en zorg voor een uitstekende ventilatie. Zand is het favoriete strooiselmateriaal. Het toevoegen van organisch materiaal is de volgende stap.

Om te controleren of u goed bezig bent, controleert u de hygiënescore van de uier, de flanken en de zijkanten van de achterpoten.

Respecteer volgende preventieve maatregelen bij het droogzetten:

1. De melkproductie moet bij het droogzetten minder dan 12 liter per dag zijn
2. Bij het droogzetten moeten de koeien zo min mogelijk gestresseerd zijn en altijd vrije toegang hebben tot vers water en voer
3. Gebruik antibioticatubes volgens het bedrijfsbehandelplan voor droge koeien, en/of vraag uw bedrijfsdierenarts om advies voor elke individuele koe
4.  Breng bij elke koe een speenafsluiter aan om de uier te beschermen tegen inkomende infecties

Leer hoe u op een hygiënische manier tubes voor droge koeien kunt inbrengen.

Wat u ook doet, draag zorg voor uw droge koeien!

1. Controleer de droge koeien de eerste 5 dagen 3x per dag, en vervolgens minstens 2x per dag. Controleer steeds de pensvulling, die nooit minder dan 2,5 mag zijn (een score van 2 is te laag!).
2. Rustplaatsen moeten altijd schoon en droog zijn. Reinig, ververs en onderhoud het strooisel in vrije stallen minstens 2x per dag

3. Voorkom hittestress 

Ga door met de behandeling volgens het bedrijfsbehandelplan. Ga niet over op een andere behandeling, tenzij uw dierenarts dat adviseert. Bel bij twijfel uw dierenarts voor advies.

In de meeste gevallen is de mastitisverwekker verdwenen door de antibioticabehandeling. Het duurt echter enkele dagen voordat de weefselschade en de ontstekingsreactie zijn verdwenen. Pas als het uierweefsel genezen is, ziet de melk er weer normaal uit.