W umysłach konsumentów i polityków istnieje silny związek pomiędzy zużyciem środków przeciwdrobnoustrojowych (UAM) u zwierząt gospodarskich, a wytwarzaniem się oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR), co prowadzi do niesamowitej presji społecznej.

W ostatnim dziesięcioleciu organy regulacyjne, zwłaszcza na szczeblu UE, podjęły działania mające na celu zachęcenie do ograniczenia stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych zarówno u zwierząt gospodarskich, jak i towarzyszących. Zaowocowało to ogromną redukcją, aż o 47%, zużycia antybiotyków w ciągu ostatnich 10 lat!

Jeśli chodzi o sektor krów mlecznych, 70% zużycia środków przeciwdrobnoustrojowych dotyczy zarządzania zdrowiem wymion: leczeniem klinicznego zapalenia wymienia (CM) i terapią krów zasuszonych (DCT). Selektywna terapia krów w zasuszeniu jest promowana od około dekady, lecz obserwujemy powolne wdrażanie jej przez hodowców, ponieważ większość z nich ma silne negatywne przekonania na temat jej konsekwencji.

Główną zasadą selektywnego leczenia lekkich i umiarkowanych przypadków klinicznego mastitis jest leczenie tylko przypadków o wysokim prawdopodobieństwie odpowiedzi na środki przeciwdrobnoustrojowe (np. wywołanych przez bakterie Gram-dodatnie).

Celem selektywnego leczenia klinicznego mastitis jest nieleczenie przypadków, które nie odniosą korzyści z leczenia przeciwbakteryjnego. Nie dotyczy to ciężkich przypadków oraz bierze pod uwagę potencjalny czynnik przyczynowy o wysokim wskaźniku spontanicznych wyleczeń (np. ujemny posiew oraz większość przypadków wywołanych przez bakterie Gram-ujemne).

Dla wdrożenia selektywnej terapii kluczowe jest posiadanie dokładnej identyfikacji bakterii wywołujących chorobę, w ciągu maksymalnie 24 godzin od wykrycia przypadku. Dostępnych jest kilka komercyjnych szybkich testów diagnostycznych, które mogą określić czynnik sprawczy, głównie na podstawie hodowli i identyfikacji za pomocą selektywnych pożywek umieszczonych na płytkach lub w probówkach. Czułość identyfikacji bakterii Gram-dodatnich waha się od 59 do 98%, a swoistość od 48 do 97% w przypadku poszczególnych testów.

Oczekiwane prawdopodobieństwo wyleczenia: poziom liczby komórek somatycznych w mleku krowy i wywiad dotyczący klinicznego mastitis wraz z wynikami szybkich testów diagnostycznych, można wykorzystać do identyfikacji przypadków o wysokim prawdopodobieństwie wyleczenia,

Profile wrażliwości: Określenie, czy bakterie wywołujące kliniczną formę mastitis są Gram-dodatnie czy Gram-ujemne, ma kluczowe znaczenie w strategii selektywnego leczenia.

Leczenie wspomagające: Oprócz leczenia bólu, niesterydowe leki przeciwzapalne mogą przynosić dodatkowe korzyści: obniżenie temperatury ciała w przypadku występowania gorączki, obniżenie tętna oraz poprawę motoryki żwacza i objawów klinicznych. Inne rodzaje leczenia wspomagającego są czasami brane pod uwagę w protokołach leczenia klinicznego mastitis, jednak nie ma wystarczających badań, aby ocenić ich skuteczność.

 

Wyniki wdrożenia protokołu selektywnego leczenia klinicznego mastitis u krów:

 

  • Zdrowie wymion: niedawny przegląd systematyczny i metaanaliza, w której dokonano przeglądu 13 badań porównujących wpływ protokołu selektywnego leczenia na parametry zdrowotne wymion z nieselektywnym protokołem leczenia, wykazały, że w przypadku leczenia bakteriologicznego protokół selektywny był jednakowo skuteczny. Ponadto w przeglądzie nie znaleziono danych naukowych, które pozwalałyby na założenie różnicy między przypadkami pod względem ryzyka nowego zakażenia, nawrotu klinicznego mastitis w późniejszym okresie laktacji, powrotu liczby komórek somatycznych do wartości wyjściowych, średniej wydajności mlecznej i ryzyka uboju.
  • Stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych: w tym samym przeglądzie odnotowano znaczną redukcję zastosowania leków przeciwdrobnoustrojowych (UAM): przy 10-procentowym wzroście odsetka przypadków zidentyfikowanych jako Gram-ujemne lub ujemne w posiewie, odsetek zmniejszonego UAM wzrósł o 9,1 punktu procentowego (95% CI: 0,4 – 14,1%).>
  • Konsekwencje ekonomiczne: potencjalne korzyści z selektywnego leczenia przypadków klinicznych mastitis opisano jako zmniejszone koszty leczenia i mniejszą liczbę dni pozyskiwania mleka objętego karencją. Selektywny protokół leczenia oparty na wynikach hodowli w gospodarstwie był nadal korzystny, jeśli < 50% przypadków klinicznego mastitis było Gram-dodatnich. Najważniejszym czynnikiem wpływającym na koszty były różnice w liczbie dni pozyskiwania mleka objętego karencją.

 

Podsumowanie

W UE szeroko zachęca się do stosowania protokołów selektywnego leczenia klinicznego zapalenia gruczołu mlekowego. Wdrożenie szybkich testów diagnostycznych w gospodarstwach hodowlanych wymaga motywacji i zaangażowania ze strony producentów i ich pracowników. Właściwe stosowanie i interpretacja testów przeprowadzanych w gospodarstwie są niezbędne i wymagają szkoleń oraz częstej praktyki, a do utrzymania wiedzy może być konieczna wystarczająco duża liczba przypadków klinicznego mastitis miesięcznie.

Wykorzystanie możliwości zredukowania leczenia środkami przeciwdrobnoustrojowymi w łagodnych i umiarkowanych przypadkach może mieć pozytywny wpływ na dobrostan zwierząt.

Nie przeprowadzono badań oceniających selektywne i nieselektywne protokoły leczenia klinicznego mastitis w gospodarstwach ze zautomatyzowanymi systemami udojowymi.

Aby promować selektywne leczenie przeciwdrobnoustrojowe klinicznego zapalenia gruczołu mlekowego, ważne jest, aby protokoły były łatwe do zrozumienia i dostosowane do kontekstu specyficznego dla danego gospodarstwa. Będzie to również wymagało zrozumienia motywacji, możliwości i wpływów społecznych grupy docelowej.

Wreszcie, nie wszystkie przypadki klinicznego mastitis wymagają leczenia przeciwdrobnoustrojowego, dlatego identyfikacja tych, które mają wysoki potencjał samowyleczenia i nie odnoszą korzyści z podawania środków przeciwdrobnoustrojowych, ma kluczowe znaczenie dla wspierania rozsądnego zużycia antybiotyków (UAM) w mleczarstwie. Specyfika i historia zdrowia stada i pojedynczej krowy oraz szybka podstawowa identyfikacja patogenu sprawczego są potrzebne do podjęcia właściwej decyzji o leczeniu. W piśmiennictwie nie odnotowano żadnych negatywnych konsekwencji zdrowotnych dla stanu wymion, a dodanie leczenia przeciwzapalnego poprawiło wyniki i nie miało negatywnych konsekwencji ekonomicznych.

Wykorzystanie selektywnego leczenia uzależnione jest również od prawodawstwa, systemów zarządzania i przyjęcia programów kontroli. Poziom redukcji zużycia środków przeciwdrobnoustrojowych (UAM) przede wszystkim zależy od patogenów odpowiedzialnych za kliniczne mastitis w stadzie..

 

Stéphane FLOCH – DVM

Global Medical Manager – Udder Health

Vetoquinol SA, 37 Rue de la Victoire, Paryż FR