Melken is een kunst – maar wel één die aangeleerd moet worden. Elke melker moet weten wanneer hij wat moet doen. Elke koe moet op precies dezelfde manier worden gemolken, ongeacht wie er die dag in de melkstal is.
Goede melkroutines zorgen ervoor dat het aantal mastitisgevallen onder controle blijft en dat de overdracht van besmettelijke mastitisverwekkers beperkt blijft. Maar dit werkt alleen als iedereen volgens hetzelfde standaardprotocol even rustig en hygiënisch werkt.
Elk bedrijf moet specifieke melkprotocollen hebben en deze gebruiken om melkers op te leiden. De melkroutines kunnen per bedrijf verschillen omdat de melkstallen anders ingericht zijn.
Naast een optimale hygiëne moet een goede melkroutine bestaan uit:
- Optimale melkstroom en de 60 seconden regel
- Goede werkwijzen bij incidenten
- Goede werkwijzen voor het scheiden van melk
- Feedback van de melkers
Optimale melkstroom en de 60 seconden regel
Opgelet! Waar komt deze melk terecht? Bij het voorstralen moet de melk worden opgevangen in een geschikt recipiënt of een voorstraalbeker om te voorkomen dat potentieel schadelijke bacteriën worden verspreid.
Manipulatie van de spenen door voorstralen en reinigen stimuleert de aanmaak van oxytocine, wat uiteindelijk zal leiden tot een samentrekking van de melkblaasjes: de toeschietreflex. Omdat het 60 tot 90 seconden duurt voordat het hormoon de uier bereikt, zal een tijdige aansluiting van het melkstel een goede melkstroom op gang brengen, waarbij 50% van de melk in de eerste 2 minuten wordt afgegeven.
Eerst moet de voormelk worden afgemolken en moeten de speenpunten perfect worden schoongemaakt met een schone of papieren doek. De spenen en de uier moeten minstens 15 seconden worden gemasseerd.
Door deze 60 seconden regel in acht te nemen, loopt het wegmelken van de aanwezige melk in de alveoli en het laten “schieten” van de melk in de cysternen vloeiend in elkaar over. Daardoor is de uier sneller leeggemolken, wat zorgt voor kortere melktijden, minder beschadiging van de speenopening en minder kans op uierontsteking.
Door het melkstel op het juiste moment aan te sluiten, vermindert de druk op de spenen en wordt de melktijd korter.
De 60 seconden regel kan worden gebruikt om eerst enkele koeien voor te behandelen, om daarna terug te keren naar de eerste koe om het melkstel aan te hangen. Propere handen voor elke koe!
Een slechte voorbehandeling of een gebrekkige afgifte van oxytocine leidt tot een bimodale melkstroom. Zodra de vrije melk in de cysternen is uitgemolken, vermindert de melkstroom. Daarna zal de melkstroom weer op gang komen, aangedreven door de oxytocine die door het melken wordt opgewekt. Dit leidt tot een periode van blindmelken, waarbij de speenpunten een hoge negatieve druk ondergaan. Hierdoor blijft er ook meer melk achter na de afname van het melkstel. Omdat blindmelken onaangenaam is voor koeien, kunnen ze proberen het melkstel af te trappen.
=>Wat te doen als het misgaat in de melkstal
Dit bedrijf heeft de ideale melkroutine uitgewerkt en duidelijk omschreven in een handig schema. Ze gebruiken het om elkaar bij de les te houden. Het hangt uit in of bij de melkstal.
Een goede positionering van het melkstel en de juiste spanning op de speenbeker zorgen voor gelijkmatig uitmelken. Slanggeleiders zorgen voor een juiste positionering. Als het goed is, zijn de koeien rustig.
Voor een optimale speengezondheid en melkproductie moeten de melkstellen worden losgemaakt wanneer de melkstroom onder 0,5 l/min daalt. Automatische melkstelafname voorkomt overmelken. Zodra de melkstroom onder een vooraf bepaald niveau zakt, wordt het melkstel verwijderd, waardoor onnodige druk op de uier wordt voorkomen. Instellingen voor automatische melkstelafname moeten worden uitgevoerd door een specialist.
Bij het handmatig afnemen van het melkstel, moet u eerst het vacuüm van het melkstel uitschakelen en vervolgens het melkstel voorzichtig afnemen. Dit kunt u doen terwijl u wat lucht binnenlaat. De spenen en de uier moeten na het melken worden onderzocht.
=>Hoe kunt u speenpunten beoordelen en wat betekenen de letsels? [speengezondheid scorekaart].
Door het melken worden de spenen zwaar belast waardoor de speenwand en de speenpunt wat kunnen opzwellen. Spenen hebben ongeveer acht uur nodig om te herstellen. Een optimaal werkende melkmachine en melktechniek zorgen ervoor dat de spenen zacht, droog, roze en pijnloos uit de melkbeker komen.
Goede werkwijzen in de melkstal
Door het voorstralen wordt de eerste melk uit de onderste uiercysternen en spenen afgemolken. Deze voormelk kan een hoog celgetal en veel kiemen bevatten en mag niet in de tank terechtkomen. Voorstralen stimuleert ook de toeschietreflex.
Door voorstralen kunnen nieuwe mastitisgevallen ook vroegtijdig worden opgespoord. Daarom is het belangrijk dit op een hygiënische manier te doen, bijvoorbeeld in een speciale voorstraalbeker met een ingebouwde filter om melk- of bloedklonters op te sporen.
Koeien met afwijkende melk moeten duidelijk worden geïdentificeerd en alle melkers moeten weten hoe ze met dergelijke koeien moeten omgaan.
Bij koeien met een verhoogd celgetal en koeien met klinische mastitis zitten er mastitisverwekkers in de melk, dit vormt een risico voor andere koeien. Goede melkprotocollen moeten dit risico verkleinen. Na het melken van dergelijke koeien moet het melkstel worden gedesinfecteerd om alle resterende bacteriën te doden. Dit kan met heet water (> 80 °C).
=>Lees Wat te doen als het misgaat in de melkstal .
Goede werkwijzen bij incidenten
Omdat koeien gemakkelijk gestresseerd raken door veranderingen in de melkroutine, moet de melker ervoor zorgen dat wat er gebeurt tijdens het melken geen invloed heeft op de koe. Melkers moeten allemaal weten hoe ze met een incident moeten omgaan – of het nu een melkstel is dat wordt afgetrapt, een piepende speenbeker of een koe met afwijkende melk – en de melkroutine rustig en efficiënt voortzetten.
Zodra alle melkstellen zijn aangesloten, kan de melker het probleem aanpakken en oplossen.
=>Lees Wat te doen als het misgaat in de melkstal
Feedback van melkers
Na het melken moeten de melkers de filters regelmatig controleren. Een schone filter getuigt van een melker met oog voor detail. Als een koe met klinische mastitis over het hoofd is gezien, is de filter bedekt met klonters. Als de filters vuil zijn, moeten de melkers meer training krijgen.
Een schone filter getuigt van een melker met oog voor detail
Melkers moeten een bril dragen als ze die nodig hebben om te lezen! Anders zien ze mogelijk de kleine klonters niet…
Een andere waardevolle bron van informatie voor melkers is het melkrapport van de melkmachine. Het percentage melk in de eerste twee minuten is de belangrijkste maatstaf. Dit moet 50% of meer zijn.
De melkers moeten minstens wekelijks worden geïnformeerd over de melkproductie en de uiergezondheid.
Wist je dat?
Als koeien goed gemolken worden, hebben we 50% van de uiergezondheid onder controle. Het is dan ook geen verrassing dat een goede melker 25% minder mastitisgevallen en 15% kortere melktijden heeft dan een gemiddelde melker.
De drie pijlers van succesvol melken zijn:
- schone en comfortabele koeien
- optimale melkroutines
- eersteklas melkapparatuur